Radio-Verrijkingscursus
op het Keizer Karel College in Amstelveen
Voor de leerlingen van het KKC, in de leeftijd van 13 tot 15 jaar, valt er veel te kiezen. Het aanbod aan verrijkingscursussen loopt van het school-popkoor, grafische technieken, modeltekenen etc. tot het bouwen van een radio-ontvanger.
De radiolessen werden in 2001 en de jaren daarna gegeven en elk jaar waren er 10 leerlingen die aan het einde van de cursus trots met hun zelf gebouwde ontvanger met antenne- en aardedraad naar huis gingen.
Inhoud van de cursus
Het uitgangspunt voor de cursus is, dat leerlingen alles echt zelf bouwen en daarnaast ook begrijpen hoe elk onderdeel in de ontvanger werkt.
Elke les duurt officieel 45 minuten maar loopt in de praktijk veelal uit naar ongeveer 1½ uur. Dat is mogelijk omdat de verrijkingscursus op vrijdagmiddag wordt gegeven.
Aan het begin van elke les wordt eerst door Geert gedurende ongeveer 10 minuten een stukje theorie gegeven over het onderdeel dat in die les wordt gemaakt. Ook wordt verteld hoe dat onderdeel moet worden gemaakt. Gedurende het verdere verloop van de les wordt door Anneke en/of Geert hulp verleend als leerlingen daar om vragen.
Naast het eigen lokaal van Anneke, kan tevens gebruik worden gemaakt van het technieklokaal. Deze ruimte wordt gebruikt om, op de daar aanwezige kleine kolomboormachines, de boorwerkzaamheden aan de frontplaat en de spoelvormen uit te voeren.
De leerlingen moeten bij die werkzaamheden de veiligheid in acht nemen, zoals het dragen van een veiligheidsbril en het gebruik van een werkstuktang.
Samenvatting in een mapje
Van elke les is een samenvatting gemaakt die, per les, één dubbelzijdig bedrukt blad van een lesbrief vormt. Na afloop van elke les wordt de samenvatting van die les uitgereikt, door de leerling in het door de school verstrekte mapje gestopt en mee naar huis genomen om het daar nog eens door te lezen.
Hier volgt een overzicht van onderwerpen die aan bod komen:
- Wat is Radio?
- Modulatie
- Radio-ontvanger – de spoel
- Symbolen en schema’s
- Radio-ontvanger – de condensator; resonantie
- Radio-ontvanger – de detector; grafieken
- Radio-ontvanger – de telefoon; weerstand, stroom en spanning
- Het gedrag van radiogolven en antennes
- Het ontvangststation van de luisteramateur
- Radio-amateurisme
Interesse om een gelijkwaardig project te starten op een school bij u in de buurt?
Lesbrieven en verdere informatie worden met plezier door Geert, PA7ZEE verstrekt.
Zelf een radio-ontvanger bouwen op school
De 
samenwerking met de school is ontstaan door een gezamenlijk initiatief van onze afdelingsvoorzitter Geert Paulides, PA7ZEE en Anneke Jesse.
Anneke is de dochter van de legendarische radiopionier Henk Jesse, die als 18-jarige met zijn zelfgebouwde apparatuur en zelf benoemde roepletters PACII, in december 1923 met Amerika wist te communiceren op de voor die tijd wel erg korte golflengte van 113 meter (2653 kHz).
Anneke is lerares op het KKC en heeft in de onderneming van haar vader een behoorlijke handvaardigheid opgedaan en Geert legt zich toe op het ontwerpen en maken van eenvoudige bouwprojecten voor beginnende radioamateurs.
De ontvanger
Om diverse redenen is gekozen voor een passieve ontvanger voor de middengolf omroepband:
- Een passieve ontvanger roept altijd verbazing op over de “Magie van Radio”.
- Het principe is op het niveau van de leerlingen goed uit te leggen.
- Het ontwerp van deze passieve ontvanger nodigt uit tot experimenteren.
- Door het hoge vermogen van veel stations op de middengolf, is met een beperkte antenne toch veel te ontvangen.
- Het beschikbare budget heeft geen ruimte voor dure componenten en een batterij.
Verschillende leerlingen hebben inmiddels een vervolg-bouwproject gemaakt. Zoals een seriekring om de selectiviteit van hun passieve ontvanger te verbeteren en een passieve ontvanger voor de korte golf.
Het materiaal waaruit de onderdelen worden gemaakt is vrijwel overal beschikbaar.
Zo worden de spoelvormen van de antennekoppelspoel en de afstemspoel uit respectievelijk PVC-afvoerbuis (75 mm) en PVC-hemelwaterafvoer (80 mm) gemaakt.
Hierdoor kan de antennespoel losser of vaster worden gekoppeld met de afstemspoel.
Als wikkeldraad wordt montagedraad met PVC-isolatie gebruikt met een kerndiameter van 0,4 mm en een buitendiameter van 0,8 mm. Hoewel PVC hoogfrequente verliezen geeft, is naast een zeer lage prijs, de eenvoudige spatiëring een voordeel.
De variabele condensatoren voor de afstemkring en voor de fijn-afstemming zijn polyvaricons uit de surplushandel.
Kennismaking met het radioamateurisme
Gedurende de cursus is tijdens enkele lessen extra hulp nodig. Leden van de afdeling bieden dan hulp bij het boren van de frontplaat, het wikkelen van de spoelen en bij het opsporen van fouten aan het einde van de cursus.
De laatste les is voornamelijk een demonstratieles. Er worden dan, onder begeleiding van een bevoegd amateur, verbindingen in de 2 m-band en op de kortegolf gemaakt door de leerlingen. Tevens wordt de combinatie van een communicatieontvanger met een computer gedemonstreerd, door weerkaarten en PSK-teksten mee te lezen.
Tijdens deze les bestaat er een goed persoonlijk contact tussen radioamateurs en leerlingen.
<<
Jaap, PAøIF, laat de leerlingen kennis maken met de morsecode.
Vervolgens maakt hij een verbinding met een Britse amateur.
“Cool !” was de reactie
>>
Wim PE3WIM demonstreert verschillede digimodes
en laat o.a. zien dat er vanuit wat knarsende radiosignalen
een keurige weerkaart op het scherm van een pc tevoorschijn kan komen.
