Technieklessen
op de Karel Eijkmanschool te Amstelveen
“Ik wist niet dat techniek zo leuk was!”
Toen de basisschool techniek in het lespakket moest opnemen, was dit een uitstekende gelegenheid om onze prachtige Hobby uit te dragen, zo bedacht onze voorzitter PA7ZEE.
Om ervaring hiermee op te doen heeft in de maand juni 2007 de VERON-afdeling Amstelveen een proef gedaan met technieklessen voor groep 7 van deze basisschool.
Voorbereiding
Geert, PA7ZEE, had tevoren samenwerking gezocht met de leerkracht van de klas van één van zijn kleinzoons. Deze was direct enthousiast over het idee en met hem werden data afgesproken voor vier lessen. Voor de school was dit ook een proef met deze vorm van technieklessen. De eerste drie lessen zouden worden gebruikt om een passieve ontvanger te bouwen, terwijl in de laatste les de ontvangers zouden worden getest op goede werking en eventuele storingen zouden worden verholpen.
Tevens zou in de vierde les, de afdeling enkele aspecten van onze veelzijdige Hobby demonstreren.
Radioles
Per les waren ongeveer 45 minuten beschikbaar maar enige uitloop was geen probleem.
Aan het begin van iedere les legde Geert in ongeveer 10 minuten op het niveau van 11-jarigen uit, hoe een onderdeel van de ontvanger werkte.
Van dit stukje theorieles kreeg iedere leerling een samenvatting die samen in een map een boekje vormden. Vervolgens vertelde hij wat ze deze les gingen maken en hoe dat moest gebeuren.
Omdat de klas uit 28 leerlingen bestond, was het duidelijk dat er voldoende hulp moest zijn naast de leerkracht en Geert. Gelukkig waren de volgende amateurs direct bereid om hier hun bijdrage aan te leveren: Bert PE1DHR, Jaap PE2JPB, Luis PA3GJP en Ben PB2BN. Hoewel er goed voorbereide bouwpakketten waren samengesteld moesten de begeleiders alle zeilen bijzetten om tot het gewenste resultaat te komen. Dat resultaat was dat iedere leerling na afloop van de lessen naar huis ging met een goed werkende passieve ontvanger, 20 m draad voor de antenne, 2 antenne-isolatoren en 5 m draad voor de aardleiding.
Een ander resultaat was dat iedere leerling verwonderd was door de “Magie van de Radio”. Immers het horen van verschillende radiostations zonder dat er een batterij of het lichtnet aan te pas komt blijft verbazing wekken. In de dagen en weken na de lessen kwam Geert een paar keer op school leerlingen tegen. Deze vertelden enthousiast welke zenders ze allemaal hadden gehoord. Sommigen hadden midden in de nacht Duitse zenders gehoord en een meisje vertelde Chinees te hebben gehoord en werd niet geloofd door haar klasgenoten. Ik heb toen verteld dat RTL vanuit Luxemburg op 1440 kHz uitzendingen heeft van Radio China International en het goed mogelijk was dat zij die zender had ontvangen.
Bouwproject
De leerlingen hebben dus een passieve ontvanger gebouwd. Omdat de spoel werd gewikkeld op een stukje 16 mm elektrabuis, wat de kinderen kenden als blaaspijp voor papieren pijltjes, werd het ontwerp de Blaaspijpontvanger genoemd.
Het maken van de verschillende onderdelen en het samenstellen van het bouwpakket was veel werk dat thuis door Geert is gedaan. Immers 4 lessen is niet al te veel en je mag kinderen niet teleurstellen doordat hun radio niet af is of mislukt is.
Er is gekozen voor een klemmenstrook voor het maken van de verbindingen om solderen uit de weg te gaan. Goed solderen is een kunst die tijd kost om te leren. Solderen door de onervaren leerlingen geeft ook meer kans op storingen.
De kostprijs voor het project moest minimaal zijn omdat dit project niet in de begroting van de school was opgenomen. Gelukkig waren er verschillende schenkingen in de vorm van materialen en gaven leveranciers korting omdat het voor school was. “Het zijn immers onze toekomstige klanten” zei een van hen.
De ontvanger heeft een kring die wordt afgestemd door een ferrietstaaf in en uit de spoel te schuiven.
Omdat ferriet snel breekt als het valt, is hiervoor een constructie bedacht die verhindert dat de staaf na montage uit de spoelhouder kan komen.
In de buis is een venster gemaakt waarin een trekbandje wordt dubbel gevouwen. Vervolgens is de staaf in de lus van het trekbandje gestoken, op de maximale en minimale zelfinductie afgesteld en is het trekbandje aangetrokken.
De leerlingen hebben eerst de zelfinductie van de spoel gemeten en deze waarde genoteerd. Na de montage van de ferrietstaaf werden de minimum- en maximumwaarde gemeten en ook genoteerd. De waarde van de weerstand over de telefoonaansluiting is ook gemeten waarbij werd gecontroleerd of de kleurcode klopte en of de waarde binnen de tolerantie viel. Omdat er twee vaste condensatoren waren werd ook daar aan gemeten om de goede condensator op de juiste aansluitklemmen te monteren.
Demonstratie
De demonstratie werd verzorgd door leden van de afdeling.
Grand Old Man Jaap, PAøIF (inmiddels 86 jaar jong) was het die over morsesignalen vertelde en daarna ook liet zien en horen dat daarmee mooie radioverbindingen konden worden gemaakt.
Bovendien waren zijn signalen op alle luidsprekers van de computers in de school en in alle telefoons te horen.
De gemeente belde over vreemde verschijnselen op de technische alarminstallatie van de school. Daar begrepen wij niets van hi.
Alle leerlingen wilden hun naam in punten en strepen opschrijven en ook kunnen spellen met het internationaal spellingsalfabet.
De demonstratie van verschillende digitale modes was in handen van Wim, PE3WIM en trok ook veel belangstelling.
Met name PSK31 met het watervalscherm werd erg interessant gevonden. Ook de CW-signalen van Jaap waren zoals altijd perfect en dus ook mee te lezen op het scherm van de laptop.
Ook k
onden leerlingen zelf de microfoon ter hand nemen en op de 2 m-FM band communiceren met Wim, PA3ALG die thuis het tegenstation vormde. Hier was een rij met wachtenden die dit toch wel heel erg leuk vonden om te doen. Er waren heel leuke en soms ook ontroerende gesprekken tussen de leerlingen en Wim.
De leerlingen hadden om te bedanken, voor elke amateur een boek met tekeningen gemaakt met een tekst er bij. Tevens kreeg iedere amateur als dank drie flesjes speciaal bier die met een plak chocola mooi ingepakt waren.
De echte beloning kwam van een meisje dat zei: “Ik wist niet dat techniek zo leuk was“.
Evaluatie
Ongeveer twee weken na de lessen heeft Geert met de leerkracht een evaluatie van de lessen uitgevoerd. Daarbij bleek dat zowel de leerlingen als de leerkracht met veel plezier terugkijken op de lessen; Radio is Fun!
De afdeling is uitgenodigd om deze lessen te herhalen voor nieuwe groepen leerlingen.
Wat we de volgende keer gaan verbeteren is dat leerlingen elkaar meer gaan helpen.
Ook gaan we van tevoren doelen stellen door onderzoeksvragenvragen te formuleren. Tijdens de les komen dan vanzelf de antwoorden op die vragen. Leerlingen kunnen dan reproduceren wat ze hebben begrepen. Een voorbeeld is dat in een piëzo-elektrische oortelefoon luchttrillingen ontstaan die worden waargenomen als geluid. Dus geluid is een luchttrilling.
Het vervaardigen van de onderdelen van het bouwpakket blijft heel veel werk dat over meer amateurs moet worden verdeeld.
De afdeling Amstelveen kijkt met voldoening en plezier terug op een geslaagd experiment dat wat ons betreft zeker valt onder Experimenteel Radio Onderzoek in Nederland.
Toen werd het mei 2008 …
Meester Wouter van de Karel Eijckmanschool bedacht dat die radiolessen van vorig jaar wel erg leuk waren.
Of we dat dit jaar weer wilden doen maar dan wel op korte termijn.
Nu moest de schuur van de Geert plat en dus zat hij omhoog met het samenstellen van de materialen.
Gelukkig was Chris Dorna PE1DZX bereid om bouwpakketten van zijn “schuifradio” tegen een bodemprijs te leveren waardoor dat probleem van de baan was.
Het is hetzelfde type ontvanger als die van vorig jaar, maar nu met de verbindingen onder parkers in plaats van op een kroonsteenstrip. Het leuke is dat je het schema beter kunt volgen. Geert’s verhaal, dus ook het lesmateriaal, werd aangepast aan het bouwpakket.
Bleef nog over het belangrijkste:
radioamateurs die hulp en bijstand kunnen bieden en die in de laatste les helpen met een demonstratie van amateurradio.
Natuurlijk had zijn oproep succes.
Op 26 mei ging men met 33 leerlingen van start, 5 meer dan vorig jaar.
Ons jeugdlid Samuel PD1SAM, vorig jaar nog één van de deelnemende jongeren, mag nu, omdat hij inmiddels ook een Radiozendamateur is, in deze klas komen helpen van zijn meester.
Omdat deze leerlingen zo enthousiast en bovendien razendsnel zijn neemt Geert wat meer tijd voor zijn verhaal en gaan ze zelfs enkele metingen doen.
Tijdens de laatste middag op 16 juni worden de ontvangers die nog niet klaar zijn voltooid en gaan we weer een demonstratie geven van onze prachtige Hobby.
Hier enkele beelden, aangeleverd door Bert PE1DHR.
