Antennes …
het gaat nu eenmaal niet zonder.

Vogel op antenneRadiocommunicatie is een kwestie van het via de atmosfeer overbrengen van elektromagnetische golven van zender naar ontvanger, waarbij een antenne van essentieel belang is. Zonder antenne lukt het nu eenmaal niet om signalen uit de lucht te plukken of om ze er in te sturen.

Het opzetten van een deugdelijke antenne zal voor de een wat makkelijker zijn dan voor de ander, e.e.a. afhankelijk van de woonsituatie, de XYL, de buren, geldende restricties, en ga zo maar door.

Op deze pagina de experimenten en ervaringen van onze afdelingsleden. Voor de theoretische achtergronden verwijzen we naar de beschikbare literatuur.

— === O === —

“Slappe Arnold”
Een eenvoudige antenne voor 2m of 6m

Slappe Arnold antenneBinnen de afdeling wordt sinds 2000 gewerkt en geëxperimenteerd met de “slappe Arnold” antenne. Over deze zonderlinge naamgeving, leest u meer in Electron van november 2003. Uiteraard willen we het ontwerp niet voor onszelf houden maar wat meer bekendheid geven.

De antenne heeft een aantal opmerkelijke kenmerken:
Hij is goedkoop, eenvoudig te bouwen, en is bovenal makkelijk mee te nemen, zodat het een prima vakantieantenne is.
In feite is deze antenne een eindgevoede halve golf dipool. Hij wordt gemaakt door ± een halve golflengte coax voor de helft van de buitenmantel te ontdoen en aan het andere einde de coax op een PCV-pijp tot een spoel te wikkelen.

Er wordt gebruik gemaakt van de eigenschap dat de afscherming van een coaxiale kabel, aan de binnenkant en de buitenkant verschillende hoogfrequent stromen kan voeren. Door deze eigenschap komt het voedingspunt halverwege de constructie te liggen. De stromen lopen vandaar door de gestripte kern naar het ene uiteinde, en langs de buitenkant van de mantel naar het andere einde. Op dat punt zorgt de spoel ervoor dat het HF aan de buitenkant niet verder kan.

Uiteraard is het ontwerp aan te passen voor andere banden. In het ARRL-handbook van 2000 staat een vergelijkbaar ontwerp voor de HF-banden. De antenne kan zowel horizontaal als verticaal worden gebruikt, je schijnt hem zelfs ondersteboven te kunnen hangen. Op vakantie kun je hem bijvoorbeeld aan een gordijnrail hangen. Let er wel op dat geleiders in de directe omgeving de SWR kunnen beïnvloeden.

Het benodigde materiaal bestaat uit een stuk PVC-pijp, afvoerpijp of iets dergelijks, van 85 mm lengte en RG58 coax.
Voor 2 meter gebruiken we 3/4″ pijp en voor de 6 meter pijp met een diameter van 2″.

Mochten er nog vragen zijn, schroom dan niet en stuur gerust een mailtje naar pc1d “at” amsat.org
Dick – PC1D.

BAND
A (in mm)
B (in mm)
C (in mm)
WINDINGEN
2 m
420
510
65
12
6 m
1530
1300
65
11,75

Naamsgeschiedenis

Een zwager van Rients PA3EOT met de call ZL2AJQ (sk) stuit in Nieuw-Zeeland op een onbekende antenne voor 2 meter en legt het ding op een röntgenapparaat om er een foto van te maken.
Na ontwikkeling staan er, behalve de doorgelichte antenne, ook nog letters op de plaat die samen het woord ‘ARNOLD’ vormen.
ZL2AJQ neemt het geval mee naar Nederland en verschillende afdelingsleden gaan met het concept aan de slag.
Meestal als “ophangantenne” gefabriceerd, want hij staat niet uit zichzelf, ontstaat al snel het bijvoegsel ‘SLAPPE’ .

— === O === —

De “SCREWDRIVER” Antenne van PHøRMH

Algemeen

Schroevendraaire-antenneNevenstaande antenne, de “screwdriver” antenne wekte mijn belangstelling op de Hamvention 2000 in Dayton.
Op verschillende, voor zendfanaten interessante stands, stond het ontwerp van Don Johnson W6AAQ.
Dit al door vele amateurs en ook profs nagebouwd ontwerp, denk aan de professionele ATAS-100 en ATAS-120 van Yaesu, blinkt uit in eenvoud en opzet.

Natuurlijk zal de rechtgeaarde HF-amateur zijn bedenkingen uiten ten aanzien van het rendement van de antenne, dat is waar, maar bij mij won de verbazing het van het rendement.

De antenne is ontwikkeld en bedoeld voor mobiel gebruik in auto of op een stalen boot. Echter, mijn ervaring is dat deze antenne ook goed presteert op het balkon, waarbij de tegencapaciteit wordt gevormd door de aluminium leuning of het stalen frame van de antenne opstelling.
Rapporten van 5-8 of 5-7, ook op de 40 meterband, zijn geen uitzondering.

Hoe ik hem bouwde

Gegroevde pijpIk kocht, twee maten grijze PVC buis Ø 40 mm en Ø 50 mm en na studie, vele PVC moffen en doppen. Op de 40 mm buis wordt met behulp van een draaibank een groef in de buitenzijde gedraaid. De diepte van deze groef mag maar 0,5 mm bedragen.
Het zijn 162 windingen over een afstand van 48 centimeter. De spoed is 8 windingen per 2,54 cm (1 inch). Het wikkeldraad is gauge 16 (gauge 16 = 1,5 mm², dat is ons zwarte schakeldraad).

Voor de spoel op deze 48 cm is ongeveer 25 meter draad nodig. De buitenmantel van de zwarte schakeldraad wordt gestript. De kale koperen draad wordt in de met de draaibank vervaardigde groef op de 40 mm PVC buis gelegd.
De onder- en bovenzijde van deze spoel wordt in een 2 mm gaatje in de PVC buis gestoken om te voorkomen, dat ons spoelwikkelwerk abrupt aan een tegendraadse “ontspoeling” begint. Een tweemaal geboord 2 mm gaatje geeft het beste resultaat en borging. Bovendien kan men dan aan de spoel solderen.

De bovenzijde van de spoel wordt verbonden met een gat, al dan niet met schroefdraad, voor de sprietantenne van 2.60 meter voor onder de 20 meterband en van 1.60 meter voor boven de 20 meterband.
De onderzijde behoeft alleen een borging, maar heeft geen verdere aansluiting. De tegenzijde van deze spoel wordt namelijk gevormd door het circulaire sleepcontact aan de binnenzijde van de 50 mm PVC buis.

8 mm InslagmoerMof met inslagmoerHet PVC deel van de spoel, de onderzijde van de 40 mm, wordt voorzien van een moer M8.
In deze moer, die onlosmakelijk met de spoel één geheel moet vormen, gaat de spindel (draadeind) omhoog en omlaag draaien, aangedreven door de schroevendraaiermotor. Dit vergt wat inventiviteit van de amateur.
Ik heb een 40 mm eenzijdig dichte mof gebruikt, deze aan de 40 mm PVC buis gelijmd en dit dikkere deel vervolgens afgedraaid totdat het vrij in de 50 mm PVC buis paste.
Op de onderzijde kun je dan met behulp van PVC-lijm en een plaatje PVC de moer in het hart van de PVC-mof fixeren.

Aandrijving

Toegepaste schroevendraaierDe aandrijving van de spoel vindt plaats door een schroevendraaiermotor te koppelen met het draadeind. Aan deze motor ontleent de antenne zijn naam.

Deze motor wordt gefixeerd in het onderste deel van de 50 mm PVC-pijp. Het nodige denk- en zoekwerk in ’s-lands doe het zelf zaken ging hier aan vooraf.
De door mij toegepaste motor is een Westfalia accuschroevendraaierset typenummer 479519, variërend in prijs van € 14,95 tot € 29,00.
Gestripte schroevendraaierDe schroevendraaier wordt ontdaan van alle overbodige delen, totdat men alleen een huis met motor over heeft.
Pas op dat de vertragingsunit niet wordt losgenomen! Dan valt namelijk deze unit uit elkaar en kost het enige uren voor men dit weer in elkaar kan puzzelen.
Er moet wat aan de onderzijde van het huis worden gezaagd.
Aan het draadeind wordt een zeskantige passing gevijld. Deze kan dan met twee componentenlijm worden gemonteerd in de zeskantige boorkop van de losgenomen motor.

We hebben nu al een mechanisme dat de spoel omhoog en omlaag kan laten bewegen. Men moet de spoel daartoe losjes met de hand vast houden.
De motor functioneert al bij 4,5 volt, maar kan rustig worden opgevoerd tot 12 volt. Door de polariteit met een schakelaar te keren wordt de draairichting gekeerd.

Circulair Sleepcontact

Circulair sleepcontactGemonteerd contactDe uitvoering van het sleepcontact heeft mij vele uren prettig technisch denken opgeleverd.
Uiteindelijk ben ik erachter gekomen, dat de tekst in de vele over deze antenne verschenen artikelen juist is.
Men kan alleen tot een kleine regeling (0.1 mH) komen indien een circulair contact wordt gebruikt.

Dit contact heb ik gemaakt uit een strip “messing” van 60 x 150 mm waarin ik 15 tongetjes heb geknipt van 10×30 mm. Deze tongetjes zijn gebogen, zodat een verend contact ontstaat. Door het toepassen van de buiging (knik) op alle tongetjes en het circulair buigen, wordt een rond contact verkregen. Dit contact wordt later verbonden met de hete kant van de 1:1 balun.

Mof met contact op de 50 mm pijp gelijmdHet circulaire deel wordt op een ronde ring van 1,5 mm² gesoldeerd. Pas de ring aan op de maat van een 50 mm verlengmof van PVC.
De mof met het contact wordt op de 50 mm pijp gelijmd en het circulaire contact is ontstaan.
Bij meting blijkt dat de spoel is af te stemmen van 12 tot en met 72 mH. (ongeveer 7-30 MHz inclusief alle WARC banden)

De PVC-buizen, zowel de 40 mm als de 50 mm, moeten op lengte worden gemaakt zodat enerzijds een handelbare antennevoet ontstaat en anderzijds een volledige spoelafstand kan worden gebruikt.
Aan de bovenzijde op de 50 mm mof, wordt door middel van zelfvulkaniserende tape een rubber ring verwezenlijkt. Deze houdt de spoel van 40 mm op zijn plaats en voorkomt het meedraaien van de spoel bij bediening van de motor.

— === O === —

De Magnetic Loop van PB2BN

Loop van PB2BWie aan PB2BN denkt, denkt aan dipolen en symmetrische tuners.

Maar Ben begeeft zich ook wel eens op ander terrein, getuige zijn ingezonden foto’s met begeleidende toelichting.

Bijgaand een paar foto’s van mijn loopantenne. In de tuin, vanwege de mooie achtergrond en beter licht dan waar ik hem boven mijn hoofd in de shack heb hangen …

Loop-afstemmingDe omtrek is 300 cm van 22 mm koperpijp met 8x 45° knietjes en een koppellus van 3x 75 cm installatiedraad in elkaar gedraaid.

De afstem-C is drie secties van 160 pF waarvan twee in serie met daaraan parallel een knoop-C van 150 pF, goed voor 3 kV.
Heb er afgelopen zondag (15 juli) 9 QSO’s mee gemaakt rond 11 uur UTC op de 40m-band door heel Europa. Ging uitstekend met 100 Watt en ik hoorde niets vonken of knetteren. Ook was er geen gat in de dakbedekking gebrand!

Nu nog op enige andere banden maar dan moet ik de knoop-C even losschroeven.
U ziet, met weinig middelen toch resultaat en men ziet er op straat niets van!

— === O === —

Experimentele HF-antenne voor de kleine tuin

Loop volgens PA0FRIDe ruimte die Markus, PE1HOY in Uithoorn, voor een antenne beschikbaar heeft is ongeveer 8 tot 9 meter, van het woonhuis tot de schuur.

Geïnspireerd door wat hij op de site van PAøFRI aantrof, bouwde hij nevenstaande contraptie.
Alhoewel dubbelgevouwen, herkennen we duidelijk de vorm vam een loop.

De antenne werkt goed op de HF-banden (80 meter tot 10 meter) maar is ook op 6 meter nog bruikbaar.
Diverse stations binnen Europa zijn gewerkt en zelfs in Canada.

Zender-Ontvanger: Yaesu FT-897D
Vermogen tussen de 40 en 50 Watt
Tuner: LDG AT-897.
Balun 1:4 LDG.

 

Mastjes aan de schuur   Detail uithouder

Op de schuur zijn twee masten geplaatst met als uithouder een snijplank van de Hema.

  Montage aan de mast   Via de luchtgaten naar binnen  

Als voedingslijn is open-lijn toegepast, waarvoor 2,5 mm soepel montagedraad uit de autotechniek werd gebruikt.
Deze wordt, geïsoleerd met plastic slang, via de luchtgaten naar binnen gevoerd.

 Bevestiging aan de mast  Detail mastbevestiging  

 Binnenkomst voedingslijn   Voedingslijn in PVC-pijp

Binnen loopt de voedingslijn in grijze PVC pijp en ligt ongeveer 6 cm uit elkaar.

— === O === —

Een zelfbouw dipool voor 20 en 40 meter

De hele dipool-setDipool in de mastEen klein bouwproject met behulp van een bouwpakket van HF Kits.

Na het bouwen van de dipool voor 20 meter heb ik de dipool uitgebreid met een set draden voor de 40 meter band.
Dit betekent dan dat ik de lengte kan wisselen, wat een voordeel is als je beperkte of juist meer ruimte ter beschikking hebt.

Ik heb gekozen voor een single dipool voor 20 meter en met een uitbreiding voor 40 meter.

De lengte van de dipool is voor 20 meter ongeveer 10,6 meter.
De dipool bestaat uit 2x een kwart golf, Voor 20 meter : 5.20 m ongeveer. Voor de 40 meter band wordt het 10,6 meter.

Ik heb de behuizing voor de balun voorzien van een ophang-oog om hem op te hangen.

Met de QRP-set in de tuinDe litze-draad heb ik voorzien van een karabijn haak, zodat ik hem ook kan gebruiken voor een andere lengte, bijvoorbeeld voor de 40 meterband.

Na een middag bouwen is hij klaar, en moet hij worden getest. Dit testen heb ik gedaan op 17 oktober 2020, een mast van ongeveer 6 meter en de draden afgespannen als een V antenne (omgekeerd).
Een FT818 met een tuner Z817 en de dipool werd gevoegd via 15 meter coax.

De dipool-set zit in een kist met daarbij extra spant-ouwen,  -elastieken, -banden en karabijn haken. 

Conclusie: een leuk bouwpakket en een antenne die het goed doet, ook al heb ik hem nog maar kort kunnen testen. 

Markus PE1HOY

— === O === —

QRP tuin-velddag